De geleerde lessen van drie jaar CIPU

Innoveren doe je door samen te experimenteren, geleerde lessen te delen en hierover met elkaar in gesprek te gaan. Sinds de start in 2020 heeft CIPU samen met verschillende fondsen en samenwerkingspartners ruim 30 innovatieve projecten gesteund met financiering en begeleiding. Projecten die allemaal op hun eigen manier bijdragen aan innovatie in de cultuursector binnen de provincie Utrecht. Daarnaast hebben we als CIPU ook zo veel mogelijk kennis gedeeld met de sector, bijvoorbeeld tijdens de Innovatiecafés, maar ook online. We vinden het belangrijk om te blijven experimenteren en evalueren. Wat we van onze deelnemers vragen, doen we daarom zelf ook. We blijven innoveren. Maar hoe pak je dat eigenlijk aan? En wat hebben de cultuurondernemers (van elkaar) geleerd? We blikken terug op de geleerde lessen van de afgelopen drie jaar!

““Door probleem en aannames beter in kaart te brengen, matcht je oplossing veel beter.””

— Tim van Reyswoud

Les 1: Maak wat je doet zo concreet mogelijk

Of je nu in je eentje werkt of met een heel team, je hebt een plan en wil dit de wereld inbrengen. Maar hoe kom je erachter of jouw idee een goed idee is? De eerste stap is helder opschrijven wat je van plan bent. Sven Rozier van Amersfoort Jazz: “Neem eens rustig de tijd voor je project. We zijn gewend om alles snel te doen. Maar denk wat langer na over je nieuwe ideeën, en toets deze bij verschillende mensen. Dat levert heel waardevolle uitkomsten op.” Ook René van Engelenburg van Dropstuff begint bij de kern: “Begin bij jouw verhaal. Wat heb je te vertellen en wat maakt dat uniek? Van daaruit kun je de verbinding maken met andere partijen.”

René van Engelenburg van Dropstuff tijdens het Innovatiecafé in Zeist

Les 2: Zet je doelgroep in

Een van de eerste dingen die onze deelnemers leren tijdens de workshops is het onderzoeken van de doelgroep en het testen van aannames. Het idee, de dienst, of het product dat jij hebt bedacht is namelijk bedacht voor iemand. Maar hoe ervaart die doelgroep jouw idee eigenlijk? Ligt dat wel in lijn met hoe jij het hebt bedacht, of moet je bijsturen? Tim van Reyswoud legt uit hoe belangrijk het is om te denken en handelen in mogelijkheden in elke situatie. “Het is belangrijk om goed stil te staan bij de uitdaging. Mensen denken snel in oplossingen, waardoor ze niet genoeg naar het probleem kijken. Door probleem en aannames beter in kaart te brengen, matcht je oplossing veel beter.”

Les 3: Bundel je krachten met anderen

Innoveren betekent niet dat je steeds het wiel opnieuw moet uitvinden. Leer van anderen, haal inspiratie uit het werk van anderen en gebruik het om jouw idee nog krachtiger te maken. Door te reflecteren op projecten van andere deelnemers, ga je ook anders kijken naar jouw idee. Uit dit soort momenten van reflectie kunnen ook mooie samenwerkingen ontstaan. Zoals bij René (Dropstuff) en Noreen (Stichting Lalafoundation): “Ik ontmoette Noreen tijdens de workshops van het ontwikkelprogramma van CIPU. Achter de schermen was Noreen druk bezig met een festival in Goa, India. In eerste instantie wilden we onze VR-brillen aan haar uitlenen voor tijdens het festival. Uiteindelijk hebben we samen een heel sociaal project ontwikkeld met zestig kinderen uit sloppenwijken. Met hen hebben we een 360 graden VR-video door de stad gemaakt en geïmproviseerde kinderattracties gezocht en beschilderd. Deze werden op het festival getoond en waren een groot succes.”

De deelnemers van het Ontwikkelprogramma tijdens een workshop van Art-Up

Les 4: Samenwerken is als daten

Zowel Moniek van Daal als Fleur Esmeijer vertelden tijdens het Innovatiecafé in Houten over de bijzondere ontdekkingsreis die zij bij de realisatie van hun projecten hebben gemaakt. Werken aan integrale samenwerkingsverbanden vergt een lange adem. Investeren in het opbouwen en onderhouden van de “relatie” is noodzakelijk voordat er vruchten geplukt kunnen worden. Het is maatwerk. Hierbij helpt het als je in elkaars fysieke nabijheid verkeert. Overheden kunnen een faciliterende rol vervullen om interactie en ontmoeting te stimuleren. Maar succesvol samenwerken kan alleen vanuit intrinsieke motivatie, noodzakelijkheid en ambities/behoeftes die complementair zijn aan elkaar. Net als bij het opbouwen van een relatie tussen individuen is het bij samenwerken belangrijk om je eigen aannames te blijven onderzoeken, je grenzen aan te geven en constant met elkaar in gesprek te blijven. Zo ontwikkel je een gezamenlijk perspectief. Het proces is hierbij het doel: samenwerken is als daten.

Monique Dirven tijdens de slotbijeenkomst van de tweede aanvraag- en toekenningsronde

Les 5: Blijf in beweging

Om te kunnen innoveren is meer nodig dan alleen geld. Daarom worden de deelnemers van CIPU ook begeleid door onze vaste samenwerkingspartner Art-Up, die altijd zorgt voor een veilige omgeving waarin deelnemers de ruimte voelen om zich open te stellen en kritisch te blijven. Op hun project, maar ook op zichzelf. Mis je een vaardigheid of tool om het project nóg beter te maken? Dan staat je iets te doen. René van Engelenburg van Dropstuff noemt het erg waardevol dat er binnen het programma ook ruimte is voor uitwisseling van kennis en onderzoek. Ook als organisatie vinden we het belangrijk om te blijven innoveren. We proberen dingen uit en sturen bij, waar nodig. We gaan mee met de toekomst en geven niet op bij een tegenslag, want innovatie is een manier om beweging in gang te zetten.

Les 6: Gewoon doen!

Experimenteren, leren en falen: drie dingen die eigenlijk niet zonder elkaar kunnen. Ruimte om te falen biedt mogelijkheid tot innovatie, nieuwe manieren uitproberen, andere wegen en verrassende uitkomsten verkennen. Maar om te kunnen falen is ruimte nodig. Niet alleen fysieke ruimte maar ook mentale ruimte. De cultuursector is momenteel erg resultaatgericht, waardoor er geen milieu ontstaat waarin experiment en falen kunnen floreren. Saskia Bosscha van Stadslab Zeist heeft een tip: “Ga starten en word niet verliefd op je idee, maar op het probleem.” En ook Boris van Olffen van Catching Cultures Orchestra denkt er zo over: “Ga het experiment aan, hoe klein het ook is. Alle kleine acties zijn weer een stap verder in richting van die stip op de horizon.”

Les 7: Maak ruimte

Er is meer ruimte nodig voor innovatie, vindt ook Dorian Kingma van Art-Up. De vraag naar ruimte, zowel fysiek als mentaal, blijft een terugkerend onderwerp. Met een klein budget is vaak al veel mogelijk. Legends of the Roof liet zien dat met een klein budget en gebrek aan bewegingsruimte de creativiteit van de makers ook juist uitgedaagd kan worden en er prachtige dingen kunnen ontstaan.